Tiburtina Ensemble

EGO SUM HOMO

Jainkoak bere irudira sortu zuen gizakia; bere irudi jainkotiarra sortu zuen; gizon eta emakume sortu zituen (Genesia 1:27).

Itun Zaharreko lehen liburuak, Genesia izenekoak, Jainkoak sortutako bi sexuen arteko berdintasuna nabarmentzen duen arren, Ebaren jatorrizko bekatuaren ondare peioratiboak historia menderatu du eta emakumea jazarri du bere existentzian zehar.

XII. mendea etengabeko mugimenduko mendea da. Zentzu askotan, Erdi Aroko garairik bereizgarriena dela esatera ausartzen naiz: erlijio eta instituzio arloko nahasmenduez, aldaketez eta matxinadaz betea eta eremu monastikoan sekulako gorakada izan zuena. XII. mendeko oso konpositore gutxiren izenak ezagutzen ditugu eta, gehienetan, izena da daukagun informazio bakarra. Renanian, goraldi honek Hildegard von Bingen andreak (1098-1179) eragin handia izan zuen, monasterioko magistratua Disibodenbergen, geroago Rupertsbergeko beneditarren komentuko abadesa, mistikoa, konpositorea, idazlea eta agian baita sendatzailea ere.

Hildegard von Bingen errebelazio bat da, bere lanek konposizio-ikuspegi desberdina osatzen dute: kantu gregorianoaren tradizio monofonikoan inspiratua, ez dute bere garaiko ezeren antzik, inork jarraitu ezin zezakeen hain ikuspegi berezia izanik.

Berari buruz idatzi zen Vita liburuari esker, zati batean Hildegarden bizirik zela idatzia, eta garaiko pertsonaia garrantzitsu askorekin izan zuen gutunketa oparoari esker, Hildegardi buruzko informazio asko eskuratu dezakegu. “Errenazimentuko emakume handi baten aurrean gaude”, gaur egungo terminoetan, naturaz gaindiko ikuspegiz eta jainkozko errebelazioz hornitua, beste zati batek erabat errealista eta pragmatikoa dirauen bitartean, munduari, elizari eta bizitza monastikoari buruzko bere iritziak tinko mantenduz. Hildegardek urte liturgikoko jai garrantzitsu eta lokaletarako abestiak konposatu zituen. Hildegarden musikak esperimentatzera deitzen du.

Jainkozko ikuspegi guztiak gorabehera, Hildegardek ez zuen ahaztu gizakia zela. Sarritan galdetzen zion bere buruari, 8. Salmoa aipatuz: “Zer dira gogoan dituzun gizakiak?” 77 urterekin, gizateriaren kritika egin zuen bere gutunetan: “Jainkoak pertsonak izarrak bezala goratzen ditu bere mirari guztien bidez, eta, hala ere, gizabanakoek ezin diote bekatu egiteari utzi. Emakume hauskorra naiz, baina gizakia naiz. Jakintsu asko mirariz hornituak izan ziren, eta misterio asko aldarrikatu zituzten. Baina ospea lortu nahi izateagatik, mirari horiek beren buruari egotzi zizkioten, eta horrela ezerezean geratu ziren”.

Hildegard 82 urterekin hil zen. Atzean utzi zuen ondare harrigarri bat, denboran galdu ez dena eta gugan ere galduko ez dena.

Barbora Kabátková